Çoraplar Üzerine Mesh Yapmak

Soru:  Çoraplar üzerine mesh yapmak caiz midir? Bazıları normal mest olarak bildiğimiz ayağımıza giydiğimiz şeylerden başka bir şey üzerine mesh yapılamayacağını söylüyorlar? Ne dersiniz?
Cevap: Çoraplar üzerine mesh yapmak mutlak anlamda Resulullah  Aleyhissalatü vesselam’dan nakledilmiş bir husustur. Nitekim:
            توضأ رسول الله صلى الله عليه وسلم و مسح على الجوربين والنعلين          
“Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve sellem) abdest aldı ve çoraplarıyla nalinleri üzerine mesh yaptı.” Şeklindeki rivayet bize bunu açıkça göstermektedir.[1] Çoraplar üzerine mesh yapmanın caiz olduğuna delalet eden rivayetler Sahabe’den ona yakın adette kişiden nakledilmiştir.[2] Ancak Resulullah  Aleyhissalatü vesselam’ın üzerlerine mesh etmiş oldukları çorap şekli hususunda her hangi rivayet bulunmamaktadır.[3] Yani meselenin bu ciheti mücmeldir/ kapalıdır. Bunun içindir ki Cumhur olarak tabir edilen ulemâ, çoraplar üzerine mesh yapmayı ihtiyaten caiz saymamışlardır.[4]
Hanefi mezhebi bazında meseleyi tahlil edecek olursak İmam Muhammed, hocası Ebu Hanife (Rahimehumallah)’den naklederek “ Kişinin na’l leri ve çorapları üzerine mesh etmesinin caiz değidir” diyor. El-Mevsîlî ise bu görüşün İmam Ebu Hanife’nin ilk görüşü olduğunu naklediyor.[5] İmameyn ise çoraplar üzerine mesh yapmanın belli şartlarla birlikte caiz olabileceğini söylüyor. Bu şartları zikretmek gerekirse:

1. Kalın olup altını vasfetmemesi[6] (Bu şart İmameyn için yeterli olan bir şarttır. Başkasına gerek yoktur.
2. Cildlenmiş veya na’llenmiş olması:[7] Bu şart İmam Ebu Hanife’ye göredir. Zira bunun aksini düşünecek olursak, yani üzerine mesh yapılacak olan çorabı tabanı çakılmamış şekilde farz edecek olursak bu şekildeki bir çorap ile dört-beş kilometre yol yürümek mümkün olmadığı için ince çorap hükmünde olacağından mesh caiz olmayacaktır.[8]  Veya altına su geçirmeyecek derecede deriden olmadığını farz edecek olursak bu şekildeki bir çorap da aynı hükme tabi tutulacağından üzerine yapılan mesh caiz olmayacaktır.

Mezhepte fetva ise İmameynin kavli üzeredir. Yani üzerine mesh yapılacak olan çorabın altına suyu ulaştırmayacak derecede kalın olması durumunda mesh yapmak caiz olacaktır.[9] Bu şekildeki bir çorap da zaten isimde çorap olup hakikatte mest hükmünde olacaktır. İmam Ebu Hanife’nin de bir rivayette vefatından yedi, diğer bir rivayette üç gün önce İmameyn’ in sözüne döndüğü rivayet edilmektedir.[10] Allahu A’lem…
Ömer Faruk Korkmaz Hocaefendi – Dirayet Dergisi

[1] Ebu Davud, Sünen, No: 159, İbn Mace, Sünen, No: 559
[2] el-Mevsili, el-İhtiyar, I/ 94 Er-Risaletu’l-Alemiyye, Beyrut-Lübnan 2009 B.1
[3] Rivayetlerin tamamı ve tahlilleri için Bkz. Cemaleddin el-Kâsimî, el-Meshu Ale’l- Cevrabeyn, s. 23’ten… el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut-Lübnan 1979 B.III
[4] Nureddin Itr, İ’lamu’l-Enâm, I/ 187 Daru’l-Farfur, Dimeşk, 1998, B.8
[5] el-Mevsili,a.g.e., a.y.
[6] Muhammed b. Hasen eş-Şeybânî, Kitabu’l-Asl, I/ 100 Alemu’l-Kütüb, Beyrut, 1990 B.I
[7] Burhanuddin el-Merğinani, el-Hidaye, I/ 37 Daru’l-Erkam, Beyrut-Lübnan
[8] es-Serahsi, el-Mebsut, I/ 102, Daru’l-Marife, Beyrut-Lübnan
[9]  El-Kudûrî, Muhtasar, s. 146 (Tashih ile) Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut-Lübnan 2002 B.I
[10] Bkz. Ali el-Kari, Fethu Babi’l-İnaye, I/ 107 Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut-Lübnan 2009, B.1