Fakirken borç ile haca giden zengin olunca tekrar mı gider

Soru: Cami imamımız “fakirken borç para alıp hacca giden birisinin zengin olunca tekrar hacca gitmesi farz olur, fakirken yaptığı hac nafiledir” diyor. Bu görüşe nasıl cevap verebiliriz?

Böyle bir kimsenin tekrar hac yapması gerekmez. Çünkü borç alarak yaptığı hac geçerlidir ve bununla hac yükümlülüğü üzerinden düşmüştür.

Cami imamınızın görüşü doğru değildir. Çünkü borç alarak hacca giden fakir kimse, aldığı bu borç ile hacca gidebilme imkanına kavuşmuş ve hac vazifesini yerine getirmiştir.

Cenab-ı Hakk Şöyle buyurmaktadır:
“Ona bir yol bulabilenlerin, gücü yetenlerin Beyti hac ve ziyaret etmesi ALLAH Teâlâ’nın insanlar üzerinde bir hakkıdır.”¹

Dikkat edilirse, burada şart koşulan husus, yolculuk edebilme imkanı ve güç sahibi olabilmektir.

Bu ayet-i kerime, haccın “gücü yetenlere” farz olduğunu bildirmektedir. Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz de, “gücü yetmeyi” azık ve binit ile izah etmiştir. Şöyle ki: Abdullah b. Ömer (R.A.) den rivayet edildiğine göre, bir adam Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimize gelerek:
– Ya Resûlellah! Hac yapmayı farz kılan şey nedir? diye sordu. Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz:
“Azık ve binit!” buyurdu.2

Kısacası hac için yol azığı ve nakil vasıtasına gücünün yetmesi şarttır. Kişi bu imkana sahipse, hacla yükümlü olur. Kendi malı olmayıp da borç alarak bu imkana kavuşan kimse de hac yapacak olursa, haccı sahih olur. Çünkü imkana sahip olma şartı yerine gelmiştir. Yani bu şartı yalnızca zengin olma şartı olarak anlamak doğru değildir.

Bununla birlikte kişi fakir olur da bir başkası bu imkanı ona teklif edecek olsa, kişi kabul etmek zorunda değildir. Hatta tellif eden kimse bunu başa kakmayacak biri olsa dahi, fakir kimse bu teklifi reddetmesiyle sorumlu olmaz.

dipnot

(1) Al-i İmran suresi:97
(2) Tirmizî, Hac:4, No: 813, 3/177; Dârekutnî, 2/215