Nisa Suresi 34. ayet Kadınları dövmeyi mi emrediyor?
Nisâ Suresi 34. Ayet, İslam’da aile yapısını, özellikle erkek ve kadının evlilikteki sorumluluklarını ve rollerini ele alan bir ayettir. Ayetin Arapçası, meali ve ardından açıklaması şu şekildedir:
Ayetin Arapçası:
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ ۚ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ ۚ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ۖ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا
Meali (Diyanet):
“Erkekler, kadınlar üzerinde hâkimdirler. Çünkü Allah, onların kimini kiminden üstün kılmıştır ve erkekler, mallarından harcamaktadırlar. Salih kadınlar, itaatkâr olanlardır; Allah’ın korunmasını emrettiği şeyleri, kocaları yokken de korurlar. Başkaldırmasından endişe ettiğiniz kadınlara öğüt verin, yataklarında yalnız bırakın ve (bu da fayda vermezse) onları hafifçe dövün. Size itaat ederlerse, artık onların aleyhine başka yol aramayın. Şüphesiz Allah yücedir, büyüktür.”
Ayetin Anlamı ve Yorumu:
1. “Erkekler kadınlar üzerinde ‘kavvâm’dırlar…”
- Kavvâm: Sorumlu olan, koruyup gözeten, yönetme sorumluluğu olan kişi anlamındadır.
- Ayet, erkeğe ailede maddi ve manevi liderlik ve sorumluluk verildiğini bildirir.
- Sebebi: Allah’ın yaratılıştaki farklılıklar ve erkeğin nafaka (geçim) yükümlülüğüdür.
2. “Salih kadınlar itaatkâr ve gizliyi koruyanlardır…”
- Yani eşine saygılı, ailesini koruyan, sadakat gösteren kadınlardır.
- Koca evde olmasa bile iffetini ve ailenin sırlarını korur.
3. “Nüşûzundan (itaatsizlikten) endişe ettiğiniz kadınlara…”
- Nüşûz: Eşler arası görev ihmalinden doğan ciddi geçimsizliktir.
- Aşamalı bir çözüm önerilir:
- Öğüt verin.
- Yataklarını ayırın.
- Vurun. (İslam alimlerinin çoğunluğu bu aşamayı sadece istisnai durumlarda, zararsız ve küçük düşürmeyen bir uygulama olarak açıklar.)
4. “Size itaat ederlerse, artık üzerlerine bir yol aramayın.”
- Yani problem çözüldüyse, geçmişi kurcalamayın, yeni sorun çıkarmayın.
- Bu da adaletin, affediciliğin ve dengenin önemini vurgular.
Notlar:
- Bu ayet kadınlara zulmü değil, aile düzenini koruma yollarını anlatır.
- Alimler bu ayeti daima diğer ayetlerle birlikte, örneğin “Kadınlara güzel muamele edin” (Nisâ 19) gibi ayetlerle dengeler.
- Peygamberimiz (s.a.v), hiçbir eşine el kaldırmamış, bu ayetin “hafif vuruş” kısmını da son derece istisnai ve neredeyse hiç uygulanmaz bir yöntem olarak açıklamıştır.
🔹 1. Fıkıh Alimlerinin Yorumları
◾ Hanefi Mezhebi:
- Hanefî fakihleri bu ayeti, aile içi uyumun tesisi ve “nüşûz” (eşin, evlilik görevlerini kasıtlı ihmal etmesi) durumunda aşamalı çözüm yolları olarak yorumlar.
- “Dövme” izne dayalı değil, son çare olarak, hafifçe ve zarar vermeyecek şekilde, “edep amacıyla” düşünülebileceğini belirtir.
- İmam Serahsî: “Bu tür müdahaleler asıl değil, geçici bir tedbirdir; mümkünse öğütle çözüm aranmalıdır.”
◾ Şafiî Mezhebi:
- Şafiîler, dövme ifadesini “incitmeyen ve iz bırakmayan hafif bir sembolik hareket” olarak yorumlar.
- İmam Nevevî: “Resûlullah hiçbir eşine vurmadı. Bu onun sünnetidir. Müslümanlar da böyle davranmalıdır.”
◾ Malikî Mezhebi:
- Malikîler, nüşûz hâlinde erkeğe disiplin sağlayacak bazı yetkiler tanımakla birlikte, dayak konusunun kesinlikle sınırlı, geçici ve istisnai olduğunu vurgular.
- Şiddetin evlilikte çözüm olmadığını kabul ederler.
◾ Hanbelî Mezhebi:
- Hanbelîler dövme konusuna açıkça mesafe koyarlar.
- İbn Kudâme (Hanbelî fakihi): “İtaatkâr kadına dokunmak haramdır. Nüşûz olursa, nasihatten sonra fiziksel müdahale şiddetsiz olmalıdır.”
🔹 2. Hadislerde Ayetin Açıklaması
🔸 Peygamberimizin (s.a.v.) Uygulaması:
- “Kadınlarını dövenler, hayırlılarınız değildir.” (Ebû Dâvûd, Nikâh 42)
- “Kadınlara ancak hayırlı kimseler iyi davranır.” (Tirmizî, Radâ, 11)
- Resûlullah hiçbir zaman kadınlarına el kaldırmamış, sahabeye de daima güzel muameleyi emretmiştir.
🔸 Veda Hutbesi:
“Ey insanlar! Kadınlar hakkında Allah’tan korkun. Onları Allah’ın emaneti olarak aldınız.”
(Buhârî, Nikâh 77)
- Bu hadis, ayetin ruhunu, kadına değer verme, koruma ve merhametle muamele etme bağlamında açıklar.
🔸 Elmalılı Hamdi Yazır:
“Buradaki ‘dövme’ ifadesi, İslam’ın nezaketine ve Peygamber’in uygulamasına aykırı şekilde anlaşılamaz. Bu ancak zaruret olursa, zarar vermeyen, küçük düşürmeyen bir uyarıdır.”
🔹 4. Kur’an Bütünlüğünde Değerlendirme
Kur’an’da kadınlara yönelik başka ayetler de bu ayeti tamamlar niteliktedir:
- “Kadınlara iyi davranın.” (Nisa 19)
- “Sizin kadınlarınız sizin için bir elbisedir, siz de onlar için bir elbisesiniz.” (Bakara 187)
Bu ayetler, evlilikteki yakınlık, karşılıklı merhamet ve koruma ilkesini vurgular. Nisa 34, bir zulüm aracı değil; aile içi bir kriz çözüm protokolü olarak anlaşılmalıdır.
📌 Sonuç
- Ayet, erkeklere sınırsız bir otorite değil, aile sorumluluğu yükleyen bir görev vermektedir.
- Kadına vurmak kesinlikle teşvik edilmez, tam aksine Peygamberimizin uygulamaları ve hadislerle sınırlandırılmıştır.
- Ayetin amacı ailede geçimsizliği çözmek, ayrılığı önlemek ve huzuru tesis etmektir.
- Bu yüzden, alimlerin çoğu bu ayetin “şiddet”le değil, “sorumluluk ve denge”yle ilgili olduğunu vurgular.